GIS و کاربرد های آن

GIS چیست ؟

GIS را به اختصار Geographic information system (سیستم اطلاعات جغرافیایی) می‌گوییم که یک سیستم رایانه‌ای است و قابلیت‌های ورودی و مدیریت ، پردازش و تحلیل و خروجی داده‌ها را در رابطه با داده‌های زمین مرجع فراهم می‌آورد.

با استفاده از این سیستم می توان تمام اطلاعات جمع آوری شده را تفکیک ، تجزیه و تحلیل کرد و به مجموعه ای از اطلاعات توصیفی و مکانی دست پیدا کرد.

GISیک سامانه برای مدیریت و ارزیابی اطلاعات جغرافیایی می‌باشد که هدف آن پس از اخذ اطلاعات ، ذخیره، بازیابی، به هنگام سازی، پردازش ، انتقال و نمایش داده‌ها به منظور حمایت از راه‌ حل‌ها برای حل یک مشکل می‌باشد.

ویژگی‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی

سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) دارای ویژگی‌های برجسته‌ای است که آن را به ابزار قدرتمندی برای تحلیل و مدیریت داده‌های مکانی تبدیل می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:

• اطلاعات توصیفی برای پردازش اطلاعات در تمامی سیستم‌ها لازم است. این سامانه علاوه بر اطلاعات توصیفی امکان ورود اطلاعات پیکسلی و برداری از منابعی مانند نقشه، تصویر ماهواره‌ای و هوایی ، GPS ، تجهیزات نقشه برداری و غیره را دارد.
• امکان پرسش و پاسخ های داده‌ها برای کاربر وجود دارد.
• این سامانه امکان ارائه نتایج در قالب نقشه، گزارش، جدول و نمودار را دارد.

مزایای استفاده از GIS

استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) مزایای متعددی دارد که در زمینه های مختلف کاربردی است که به برخی از این مزایا اشاره می شود :

• دسترسی سریع و قابل اطمینان به داده‌های مورد نیاز (شامل اطلاعات مکانی به همراه ویژگی های توصیفی مربوط)در یک حجم وسیع
• امکان ارائه و به تصویرکشیدن اطلاعات مکانی و موضوعی در قالب نقشه و جدول و یا نمودار
• ویرایش و بهنگام نمودن داده‌ها ونیز امکان استفاده از داده‌های موجود در جهت اهداف مختلف و براساس نیازهای گوناگون کاربران
• زمینه‌ای برای شناساندن و معرفی قابلیت‌ها و پتانسیل‌های متعدد
• زمینه تشخیص خلاءهای مطالعاتی مناطق مختلف جغرافیایی
• به روزرسانی و نگهداری داده ها و تحلیل های انجام شده برای پروژه های طولانی مدت و پویا

داده های جغرافیایی

:داده‌ها یا اطلاعات جغرافیایی ، داده‌هایی هستند که نقشه ها و تصاویر ماهواره ای نمونه از آن ها می  باشد. به طور کلی به دو گروه داده‌های برداری و پیکسلی تقسیم می‌شوند

داده‌های برداری: در این مدل، موقعیت هر نقطه به وسیله مختصات آن و توسط نقاط ، خطوط و سطوح به‌طور دقیق با یک جفت مختصات در یک سیستم مختصات معین ارائه می‌شود.

داده‌های پیکسلی: داده های حاصل از اسکن و تصاویر ماهواره ای می‌باشد.

کاربرد‌های GIS

سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) یک فناوری توانمند است که کاربردهای متنوعی دارد. در زیر به برخی از مهم‌ترین کاربردهای GIS میتوان اشاره کرد:

• زمین شناسی

تهیه نقشه‌ها و حوادث و بلایای طبیعی ، لغزش زمین، آتشفشان، سیل، سونامی و … با استفاده از تجزیه و تحلیل اطلاعات زمین شناسی از بدیهی‌ترین موارد استفاده از GIS است.

• نقشه های مکان یابی

انتخاب مکان‌های مناسب برای اجرای پروژه‌های مهندسی همچون احداث سدها ، خطوط راه آهن و جاده ، خط لوله و توسعه ساختمان سازی می‌باشد.

• منابع آب و آب خیزداری

بررسی آب‌های سطح زمین و کشف منابع آب های زیرزمینی

• کشاورزی و کاربری اراضی

تعداد زیادی از سازمان‌های مربوط به کاربری اراضی و کشاورزی همچون جهادکشاورزی از تکنیک های GIS استفاده می کنند. به عنوان مثال حفاظت از وضعیت ناامن غذا به صورت تشخیص علت اصلی از طریق ماهواره ، جمع آوری و ذخیره داده‌های GIS .

• سرویس های اضطراری

همانند اورژانس جاده ای ، آتش نشانی و پلیس

• جنگل داری و مدیریت حیات وحش

با بهره‌گیری از این سامانه ، می توان نقشه جنگل‌ها را بصورت دائم به روزرسانی کرده تا از این طریق هرگونه حادثه همچون آتش سوزی ، قطع درختان و .. به مراجع مربوطه اطلاع رسانی شود.

• علوم نظامی

GIS با به کارگیری تکنولوژی شبیه سازی توزیعی محیط غیرواقعی میدان‌های رزم را به وجود آورد. شبیه سازی توزیعی امکان هرگونه فعل و انفعالات به صورت همزمان در موقعیت‌های مختلف را فراهم آورده تا با همکاری یکدیگر استراتژی جنگی مناسب طراحی کرده و واکنش سلاح‌های آینده را پیش از تولید مورد آزمایش و ارزیابی قرار دهند که این امر به کارکنان نظامی امکان می‌دهد تا به صورت مستقیم در فرآیند تولید سلاح های جدید دخیل باشند.

• برنامه ریزی شهری

جمع آوری، به روزرسانی و توزیع دیتاهای مربوط به شهرها به شکل سازماندهی شده ، بر روی تصمیمات و برنامه ریزی‌های اقتصادی موثر می‌باشد.
نمایش کمترین مسافت بین مناطق شهری ، تعیین قابلیت اراضی ، مدل سازی آلودگی آب و هوا و فرسایش خاک از جمله امکانات مورد استفاده کاربران ، برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان شهری و منابع طبیعی قرار گرفته است.

• علوم بهداشتی و پزشکی

بسیاری از امور در زمینه مراقبت‌ و برنامه‌ریزی‌های سلامت، با مسأله مکان در ارتباط هستند. همچون تصمیم‌گیری در مورد اینکه بر اساس تعداد، تراکم و مشکلات بهداشتی مردم مراکز بهداشتی باید در چه مکان‌هایی احداث شوند و بر اساس نیازهای بهداشتی چه نوع خدماتی را باید ارائه کنند.

• علوم قضایی

بخش‌های قضایی برای بررسی ، ردیابی و کنترل جرایم از فناوریGIS بهره می گیرند.
ماموران پلیس جهت کنترل جرایم می توانند افراد مظنون را در فاصله یک هزار متری از مدارس با استفاده از لایه‌‌های اطلاعاتی مختلف ردیابی کند.

• مخابرات 

• بازار کسب و کار

این تنها تعدادی از کاربرد های متنوع gis هستند و با پیشرفت تکنولوژی و افزایش دسترسی به داده های مکانی ، کاربرد های این سیستم  همچنان در حال گسترش است.

گرد آورنده: هادی اصغری ، مبینا نادری ، فاطمه سلطانی