ترازیابی و انواع آن
ترازیابی چیست؟
به اندازه گیری اختلاف ارتفاع یک یا چند نقطه نسبت به هم یا یک سطح معین ترازیابی گفته می‌شود. به عبارت دیگر، به اندازه‌گیری اختلاف دو سطح تراز، ترازیابی می‌گویند(سطح تراز به مجموعه نقاطی که ارتفاع یکسان دارند گفته می‌شود).
از اهمیت ترازیابی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در طراحی و پل سازی، در صورت بروز اختلاف ارتفاع جزئی ، دو طرف پل به هم نخواهند رسید. در نهایت پروژه دچار شکست خواهد شد.
- در جاده ها، با محاسبه اختلاف ارتفاع ها و شیب جاده ها مسیر استانداردی برای پروژه به وجود خواهد آمد.
تعیین مبدا ارتفاعی
به دو روش تعیین ارتفاع مطلق و نسبی صورت می‌گیرد:
تعیین ارتفاع مطلق
در نقشه‌برداری، معمولا اندازه‌گیری هر نقطه نسبت به سطح مبنا، به طور مستقیم امکان پذیر نیست. پس برای اندازه‌گیری ارتفاع یک نقطه، آن را نسبت به نقطه ای که برای ما قابل رویت است، می سنجیم.
برای محاسبه ی ارتفاع مطلق ابتدا باید سطح دریا آزاد را تعیین کنیم. مراحل آن به شرح زیر است:
- یک شاخص اندازه گیری جزر و مد را در کنار دریای آزاد و در نقطه ای به دور از امواج نصب می‌کنیم.به مدت چندین ماه ارتفاع سطح آب دریا نسبت به این شاخص سنجیده می‌شود.
- با توجه به ارتفاع های سنجیده، آن را میانگین گرفته و سطح متوسط دریا (مبدا ارتفاعی) مشخص می‌شود.
- نقطه ای در ساحل دریا را حفر می‌کنیم و سکویی بتنی با آرماتوری درون آن (این سکو بنچ مارک نامیده می‌شود) را در حفره ایجاد شده قرار داده و اختلاف ارتفاع بین نوک میله و مبدا ارتفاعی را اندازه می‌گیریم.
-
در سایر نقاط شهر بنچ مارک ها را قرار داده و با ترازیابی این ارتفاع ها نسبت به نقاط قبلی که ارتفاعشان مشخص است ، ارتفاع نقاط جدید را به دست می آوریم.
تعیین ارتفاع نسبی
به اندازه‌گیری ارتفاع نسبی با مبدا نسبی را تعیین ارتفاع نسبی می‌گویند.
روش های ترازیابی
- مستقیم یا هندسی
- مثلثاتی
- استادیمتری
- فشارسنجی
ترازیابی مستقیم یا هندسی
یکی از مرسوم‌ترین روش‌ها می‌باشد که با ابزار آلات ترازیابی صورت می‌پذیرد. دلیل استفاده مکرر از این روش، خطای کم آن در انجام محاسبات می‌باشد. به این دلیل این سبک از ترازیابی را مستقیم نامیده اند که از ابزارهای مخصوص اندازه‌گیری در این باره استفاده خواهد شد و روابط مثلثاتی یا فشارسنجی در آن به کار نمی رود. ترازیابی مستقیم با توجه به نقاط مشاهداتی وموقعیت دستگاه به چند دسته تقسیم بندی می‌شود که از میان آن‌ها چند مورد را توضیح خواهیم داد.
ترازیابی ساده
در این سبک از ترازیابی با استفاده از ابزارآلات ساده ،اختلاف ارتفاع را با قرارگیری دستگاه تراز میان دو نقطه مدنظر انجام خواهند داد.
ترازیابی تفاضلی
اهمیت این روش برای زمانی است که اندازه گیری اختلاف ارتفاع دو نقطه با فاصله زیاد مدنظر باشد. بدین منظور باید ایستگاه هایی را در مناطق موردنظر اسکان دهیم و سپس ارتفاع نقاطی را که قصد تعیین فاصله بین آن ها را داریم، محاسبه کنیم. در آخر از تفاضل ارتفاع های به دست آمده قادر خواهیم بود مقدار مدنظر را به دست آوریم.
ترازیابی شناور
این سبک، به طور دقیق اندازه گیری خواسته شده را انجام نمی دهد، ولی در بسیاری موارد کاربردی خواهد بود. بدین منظور بر اساس موقعیت مکانی یکی از نقاط، ایستگاهی را قرار می‌دهیم و بر اساس آن ارتفاع را تا نقطه دوم محاسبه می کنیم. در آخر ارتفاع بدست آمده تقریبا به واقعیت نزدیک است . قادر خواهید بود با اندکی حدس و خطا مقدار خوب و استانداردی را به عنوان ترازیابی نهایی انتخاب کنید.
- ترازیابی مقاطع
- ترازیابی دقیق
- ترازیابی متقابل (دوطرفه)
ترازیابی مثلثاتی
برای تعیین ارتفاع بین دو نقطه از ساختمان و مقایسه آن با نقطه ثابت در نظر گرفته شده، از زوایای نود درجه یا قائم استفاده می کنیم. همچنین در این روش باید فاصله های افقی را در نظر بگیرید و بر اساس روابط مثلثاتی کاربردی در این باره اندازه گیری را با دقت بالا انجام دهیم.
ترازیابی بارومتریک
برای محاسبه تغییرات فشار اتمسفر در دو نقطه از بارومتر یا فشارسنج استفاده می شود.یکی ازمزایای این روش، امکان استفاده از تفاوت بین فشار دو نقطه می باشد.با اندازه گیری فشار در دو منطقه مختلف ، قادر خواهید بود اختلاف ارتفاع را نیز برای آن دو ناحیه محاسبه کنید. البته ترازیابی بارومتریک کمتر در زمینه اندازه گیری و ساخت سازه های مختلف به کار می رود.
گردآورنده: مبینا نادری
نظرات کاربران